بررسی افزایش میزان مرگ ومیر در اقلیم احواز

درپی افزایش آلودگی محیط زیست، طبق بررسی های صورت گرفته میزان بیماریهایی نظیر انواع مختلف سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی به شدت در اقلیم احواز افزایش یافته است. همراستا با افزایش انواع مختلف بیماریهای خطرناک، میزان مرگ و میر ثبت شده در اقلیم احواز نیز افزایش شدیدی یافته است.

به منظور بررسی میزان مرگ و میر احوازیها، از آمارهای رسمی مرکز آمار و ثبت احوال ایران استفاده شده و افزایش میزان مرگ ومیر بررسی شده است. گرچه تعداد فوت ثبت شده برای تمامی سالها در دسترس نیست اما آمار رسمی فوت ۲۲ سال جمع آوری شده است.

جدول ضمیمه (۱) تعداد کل فوتهای ثبت شده به ازاء سالهای مختلف شمسی را نشان می دهد. آمار مربوط به سالهای جنگ ایران و عراق به دلیل جابه جایی های وسیعی که در جمعیت اقلیم احواز بوجود آمده، قابل اعتماد نبوده و تنها مرگ ومیر ساکنان اقلیم در آن دوره را نشان می دهد. مرگ ومیر احوازی های جنگ زده ساکن استانهای دیگر در آمار فوت اقلیم احواز طی سالهای ۱۳۶۰ تا پایان جنگ، ثبت نشده است. همچنین آمار مربوط به اسفند ماه سال ۱۳۹۱ در دسترس نبوده و آمار ارائه شده در جدول ضمیمه (۱) مربوط به ۱۱ ماه اول سال ۱۳۹۱ است.

جدول ضمیمه (۱)، تعداد فوتهای ثبت شده طی سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۰ را نشان می دهد. این جدول نشان می دهد که در سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ شمسی تعداد فوتهای ثبت شده به مراتب از سالهای دیگر بیشتر است. براساس توضیحات ثبت احوال کشور در این سالها طرح ثبت فوتهای معوقه از سالهای قبل به اجرا گذاشته شده و شمار زیادی فوت معوقه در سالهای مذکور به ثبت رسیده که مربوط به سالهای گذشته است. لذا بمنظور داشتن تصویری نزدیک به واقعیت از میزان فوتهای ثبت شده و همچنین تا اندازه ای میزان واقعی وفات در اقلیم احواز، آمار وفات در هر هزار نفر به استثنای سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ بررسی شده است. جهت محاسبه میزان وفات در هر هزار نفر، جمعیت کل اقلیم احواز مورد نیاز است. به همین دلیل، در سالهایی که آمار جمعیت سرشماری شده وجود دارد از آمار سرشماری استفاده شده و در سالهایی که آمار میزان جمعیت اقلیم یافته نشده است با استفاده از فرمولهای محاسبه جمعیت، میزان جمعیت اقلیم تخمین زده شده است.

این بررسی نشان می دهد تعداد فوت ثبت شده به ازای هر هزار نفر جمعیت در اقلیم احواز از سال ۱۳۷۱ تا سال ۱۳۹۰ شمسی همواره در حال افزایش بوده است، بطوریکه در دهه هفتاد شمسی میزان فوت ثبت شده رقمی در حدود ۳ نفر در هر  هزار نفر جمعیت بوده اما در سالهای دهه هشتاد شمسی این میزان به رقمی در حدود ۴٫۶ تا ۴٫۹ در ازای هر هزار نفر جمعیت افزایش یافته است. بعبارتی میزان فوت ثبت شده در نگاه اول، افزایشی بیش از ۵۰ درصد را نشان می دهد.

البته با استناد به آمار فوت ثبت شده سازمان ثبت احوال ایران نمی توان گفت که میزان مرگ ومیر در اقلیم احواز ۵۰ درصد افزایش یافته است چرا که میزان زیادی فوت معوقه وجود دارد که در سالهای ۷۵ و ۸۵ و ۸۶ به ثبت رسیده است.

در بررسی آمارهای فوت ثبت شده باید توجه داشت که درصدی از فوتهای ثبت شده هر سال معوقه هستند و مربوط به سالهای گذشته هستند. بنا به پژوهشهای صورت گرفته، میزان فوتهای معوقه در دهه هفتاد شمسی رقمی در حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد بوده و در دهه هشتاد شمسی رقمی در حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد گزارش شده است. از آنجائیکه ثبت فوتهای معوقه مخصوص یکسال نیست و هر ساله این امر رخ می دهد، بنابراین بطور متوسط می توان انتظار داشت که رقم فوتهای ثبت شده معوقه و غیر معوقه در هر سال میزانی نزدیک به رقم واقعی فوتهای رخ داده است. البته همیشه درصدی از فوتها وجود دارد که ثبت نمی شود چه بوقت و چه معوقه، که این امر سبب می شود تا همیشه میزان واقعی فوتهای رخداده بیشتر از میزان فوتهای ثبت شده باشد.

نکته دیگر که باید در نظر گرفته شود در سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ شمسی با اجرای برخی طرحها و مراجعه مسئولان ثبت به روستاها و شهرها میزان زیادی فوت معوقه ثبت شده است. در سال ۱۳۷۵ در حدود ۱۲ هزار فوت، در سال ۱۳۸۵ در حدود ۱۵ هزار و در سال ۱۳۸۶ در حدود ۲۴ هزار فوت معوقه از سالهای گذشته و دور ثبت شده است. اگر این میزان از فوتهای معوقه ثبت شده را به نسبت ۲ به ۱ میان سالهای ۷۰- ۸۰ و سالهای ۸۰- ۸۵ توزیع کنیم (میزان بیشتری از فوتها را به شکل محافظه کارانه به سالهای دهه هفتاد اختصاص دهیم)، می توان به آمار واقعی تری از میزان واقعی فوتهای رخداده دست یافت. با احتساب این محاسبات می توان آمار محافظه کارانه ی میزان فوتهای ثبت شده در هر سال دهه هفتاد شمسی را رقمی در حدود ۱۵ الی ۱۶ هزار نفر در سال؛ و در هر سال دهه هشتاد را میزانی در حدود ۲۰ الی ۲۲ هزار نفر در سال دانست. بدین ترتیب و با در نظر گرفتن میران کل جمعیت اقلیم احواز در دهه هفتاد و هشتاد شمسی میزان فوت ثبت شده در دهه هفتاد شمسی میزانی در حدود ۴٫۳ نفر در هر هزار نفر جمعیت و در دهه هشتاد شمسی ۵٫۱۵ نفر در هر هزار نفر جمعیت است. این امر نشان می دهد که شاخص میزان فوت ثبت شده در هر هزار نفر جمعیت حداقل ۲۰ درصد افزایش نشان می دهد.   

اما اگر رویکردی غیرمحافظه کارانه داشته باشیم و فوتهای معوقه ثبت شده در سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ شمسی را بطور یکسان در میان سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵ شمسی توزیع کنیم و محاسباتی نظیر آنچه در رویکرد محافظه کارانه ذکر شد، انجام دهیم میزان فوت ثبت شده در دهه هفتاد شمسی میزانی در حدود ۳٫۹ نفر در هر هزار نفر جمعیت (سالانه ۱۳۵۰۰ تا ۱۴۵۰۰) و در دهه هشتاد شمسی ۵٫۱۵ نفر در هر هزار نفر جمعیت (سالانه ۲۰ هزار الی ۲۲ هزار) خواهد بود. این امر نشان می دهد که شاخص میزان فوت ثبت شده در هر هزار نفر جمعیت حداقل ۳۳ درصد افزایش نشان می دهد.  

در همین راستا نتیجه تحقیقات دانشکده علوم پزشکی احواز آماری مشابه آنچه ما بدست آورده ایم را نشان می دهد. تحقیقات دانشکده علوم پزشکی دانشکاه احواز درسال ۱۳۸۹ شمسی نشان می دهد که در حدود ۲۰ درصد متوفیان احوازی به دلیل استنشاق هوای آلوده به ذرات ریز آلاینده، جان خود را از دست داده اند. این پژوهش که توسط دوعضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی احواز به همراه پژوهشگری از دانشگاه آزاد احواز صورت گرفته است به علت مرگ ۹۸۲۶ حالت فوت غیرتصادفی پرداخته شده است. بر اساس این پژوهش ۱۷۱۸ نفر دراثر استنشاق حجمی بیش از ۳۱۰ میکروگرم درمترمکعب از ذرات ریز معلق درهوا جان خود را از دست داده اند. این تحقیقات افزایش حداقل ۲۰ درصد در میزان متوفیان احواز نظیر آنچه ما به آن دست یافتیم را نشان می دهد.

بنا به گزارشی که پیشتر ما درباره رشد چشمگیر سرطان در اقلیم احواز با استناد به داده های آماری وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ایران منتشر کرده ایم، تعداد حالتهای سرطانی از ۱۹۲۷ حالت در سال ۱۳۸۳ به ۵۰۷۵ حالت در سال ۱۳۸۷ افزایش یافته است.

همچنین بنا به اظهارات عبدالله فضل علیزاد نائب رئیس انجمن سرطان ایران، سالانه در حدود ۸۰ الی ۸۵ هزار حالت جدید سرطان در ایران شناسائی می شود که سالانه در حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار نفر از بیماران سرطانی جان خود را از دست می دهند. بعبارتی سالانه ۴۰ درصد بیماران سرطانی جان می بازند. اگر میزان محافظه کارانه ۴۰ درصد میزان فوت بیماران سرطانی را درباره اقلیم احواز را بکار ببریم سالانه بیش از دو هزار احوازی در اثر بیماری سرطان جان می بازند.

وی همچنین درخصوص عوارض آلاینده‌های هوا بر سلامت انسان‌ها گفت: آلاینده‌ها و ذرات معلق هوا موجب تحریک راه‌های هوایی، بروز حملات قلبی، سکته مغزی، مرگ زودرس، تشدید حملات آسم، اختلال در کنترل دیابت، تشدید بیماری‌های قلبی عروقی و وخیم شدن بیماری در افراد مبتلا به برونشیت می‌شود.

وی همچنین هشدار داد، اخیرا مطالعاتی انجام شده که نشان می دهد آلودگی هوا یکی از عوامل موثر بروز سرطان دستگاه تنفسی است.

در زمینه تعداد کل افزایش حالتهای فوت در اقلیم احواز، بنا به محاسباتمان که درصد افزایش فوتهای ثبت شده را ۲۰ الی ۳۳ درصد برآورد کرده ایم سالانه ۳۷۰۰ الی ۴۸۰۰ احوازی بیش از حالت طبیعی در دهه هفتاد و ماقبل از آن، جان خود را از دست می دهند.

در کل می توان نتیجه گرفت که میزان مرگ ومیر احوازیها در دهه هشتاد شمسی حداقل ۲۰ درصد افزایش یافته است. این امر در حالی صورت می گیرد که آمارها حکایت از افزایش شدید آلودگی های اقلیم احواز در این دوره دارد. همچنین پزشکان متخصص آلودگی هوا را علت اصلی مرگ ومیر سالانه ی هزاران احوازی می دانند.

نویسنده: مهدی هاشمی

ضمیمه:

جدول ضمیمه (۱)