روحانی و تیم ایشان در زمینه سیاست خارجی با به کارگیری یک ادبیات معتدل در گفتگو با جامعه جهانی و جلب نظر آنان، توانستند تا حدودی برخی از تهدیدها که متوجه ایران بوده را دور ساخته یا حد اقل آن خطرها را به تاخیر بیندازند.
در مهمترین چالش داخلی پس از اقتصاد کشور، یعنی در زمینه امور ملت های غیر فارس، حسن روحانی به تاسیس پست جدید ” دستیار ویژه رئیس جمهوری در امور اقوام و مذاهب” اکتفا کرده است. اداره جدید با مدیریت آقای یونسی وزیر سابق اطلاعات کارش را آغاز کرد.
مسئولیت اداره جدید چنانچه از سخنان آقای یونسی بر می آید، بررسی، مشاوره، تهیه قوانین لازم و تصمیم سازی برای اجرای اصول معطله قانون اساسی جمهوری اسلامی و مفاد بیانیه شماره سه رئیس جمهوری در دوره انتخابات، برای احقاق برخی حقوق اساسی ملت های غیر فارس است، که در زیر عنوان “اقوام” در آن بیانیه از آنان یاد می شود.
تا اینجای کار یک شهروند غیر فارس با یک نگاه خوشبینانه به وعده های دولت تدبیر و امید و شخص روحانی با مسامحه از کنار برخی مفاهیم گذشته و در انتظار تحقق بخش هایی از حقوق اساسی خود است. اما همینکه سخنان رئیس جمهوری و دستیار ویژه او را وارسی نماییم به عمق شکاف موجود در میان وعده و عمل و تناقض در گفتار و کردار برخورد می کنیم.
از دوران پیش از انتخابات تا کنون شاهد نوسان بسیار فاحش در ادبیات حسن روحانی و دستیار ایشان در زمینه حقوق ملت های غیر فارس هستیم.
برای مثال: در مقاد بیانیه شماره سه تبلیغاتی ایشان واژگانی چون اقلیم ها، زبان ها، ادیان و مذاهب می بینیم. در ادامه بیانیه از ضرورت تغییر نگاه امنیتی به مردمان غیر فارس، تدریس زبان مادری غیر فارس ها، تقویت فرهنگ و حفظ آثار تاریخی مردم غیر فارس، مشارکت دادن آنان در اداره کشور و امور مناطق خود، رفع تبعیض به کار رفته بر مردم غیر فارس و….. سخن به میان آمده است.
ایشان اما پس از پیروزی در انتخابات با حضور در مجلس شورای اسلامی برای اجرای مراسم تحلیف، در باب حقوق اساسی ملت های غیر فارس که در بیانیه شماره سه خود ازآنها یاد کرده، با یک چرخش از وعده های خویش، اعلام کرد؛ ما یک ملت و یک اقلیم داریم. یک ملت به نام ملت ایران و یک اقلیم به نام ایران.
این جملات حسن روحانی از همان روز اول بوی تهدید داشت و ایشان آشکارا پایبندی خود به روند سابق در برخورد با موضوع ملت های غیر فارس را اعلام کرد.
در یک حادثه دیگر اما، ایشان در یک سخنرانی در مجلس به منظور کسب رای اعتماد از نمایندگان برای وزرای کابینه خود اصطلاح “اقالیم فرهنگی” را به کار برد.
شهروند غیر فارس اما زمانی آش شور روحانی و یونسی را می تواند به خوبی مزه می کند که سخنان این دو در احواز را گوش دهد و به خبرهای منتشر شده بر خروجی خبرگزاری ها نگاهی بیندازد.
روحانی و دستیارش در سفر چندی پیش خود به احواز با نادیده گرفتن حقوق ملی مردم عرب، چند تن از افراد فرصت طلب و واپسگرای عرب را به همراه برخی شیوخ قبائل گردهم آورده و از ضرورت تقویت قبائل و طوایف سخن گفتند. (در این زمینه به سایت خبری ریاست جمهوری نگاه کنید).
در نقد عملکرد روحانی در زمینه حقوق اساسی ملت های غیر فارس می توان بسیار سخن گفت. اما در این نوشته کوتاه به چند مورد که ایشان در بیانیه شماره سه تبلیغاتی خود به آنها شاره کرده خواهم پرداخت.
تغییر نگاه امنیتی: در بیانیه شماره سه تبیلغاتی و در سخنان دستیار ایشان بارها از ضرورت رفع نگاه امنیتی سخن به میان آمده است. در حقیقت امر اما، ما شاهد استمرار اعدام ها، بازداشت فعالان حقوق بشری و حتی بازداشت فعالان و دوستداران محیط زیست هستیم.
اگر مسئله اعدام ها را به قوه قضائیه نسبت دهیم و از ایشان و کابینه اش سلب مسئولیت کنیم باز هم با سئوالات عدیده ای مواجه می شویم. برای مثال؛ چرا وزارت اطلاعات زیر نظر روحانی پس از اعدام فعالان سیاسی عرب با تسلیم جنازه هایشان به خانواده ها مخالفت می کند؟
چرا نیروهای این وزارت خانه زیر نظر رئیس جمهوری در اقلیم احواز و دیگر مناطق غیر فارس هنوز به قتل های زنجیره ای نویسندگان، شعرا و فعالان سیاسی و فرهنگی ادامه می دهند؟
مشارکت ملی: به جز استان های فارس نشین، در کدام استان یک استاندار بومی به کارگرفته شد؟ در چه بخش و شهرستانی نیروهای بومی مدیریت آنجا را نیروهای بومی آن مناطق به کار گرفتند؟
در اقلیم احواز یک استاندار نژادگرا به کار گمارده شده که در دوره اصلاحات نیز علاوه بر پست استانداری یک نشریه پان فارس و عرب ستیز را اداره می کردند. چنین نیز در مسئولیت های کلیدی استانی و شهرستانی و بخش های کوچک افراد نژاد گرا و وابستگان به باندهای مافیایی ثروت و قدرت که ۳۵ سال است بر گرده مردم سوار شده اند، همچنان مسئولیت های کلیدی را به عهده دارند. تمامی گلوگاههای اقتصادی هنوز در دست همان باندهای امنیتی در سطح اقلیم احواز است.
آزادی ادیان و عقاید: در بیانیه روحانی از ضرورت احترام به ادیان ومذاهب سخن به میان آمده است. در تمامی شهرهای احواز شاهد آن هستیم که جوانان عرب را فقط به دلیل تغییر مذهب یا جستجو درباره حقایق مذاهب و مطالعه علمی درباره دین بازداشت و به زندان های طویل المدت محکوم می شوند. البته همچون دیگر موارد برچسب های اتهامی همچون وهابیت و… برای این دسته از جوانان فراهم است.
تدریس زبان مادری: قرار بر این است که طبق اعلام رئیس جمهوری در بیانیه شماره سه و سخنان وزیر آموزش و پرورش ایشان، زبان ملت های غیر فارس در تمامی مراحل تعلیمی از مدرسه تا دانشگاه تدریس شود. تا کنون اما هیچ نشانه ای از این موضوع دیده نمی شود.
روحانی در سفر به احواز شش دقیقه به زبان عربی سخن گفت، کاری که پیش از او پوپولیست هایی چون خامنه ای و خاتمی هم انجام داده بودند. اگر روحانی صداقت داشت در این سفر بایستی به صراحت برای مردم اعلام می کرد که تدریس زبان عربی از سال تحصیلی آینده شروع می شود.
تقویت فرهنگ ملت های غیر فارس: آقای روحانی بازهم در همان بیانیه خود به این موضوع اشاره می کند. در کمال ناباوری شاهد آن هستیم که گماشته های ایشان در اقلیم احواز سعی دارند فرهنگ مهاجران به اقلیم احواز را به عنوان فرهنگ منطقه جا بیندازد!
در سفر روحانی دیدیم در زمانی که ایشان در همان شش دقیقه ای که مشغول سخنرانی به زبان عربی بودند، دوربین های صدا و سیما و دیگر خبرگزاری ها جمعیتی را نشان می دادند که ملبس به لباس شهروندان لر و بختیاری هستند که از آن سوی زاگرس به مناطق عرب نشین مهاجرت کرده اند!
افزون بر آن در سفر روحانی شاهد بودیم که ایشان و دستیارش به جای تاکید بر ضرورت تقویت جامعه مدنی، ایجاد احزاب، موسسه های فرهنگی و …. به سراغ چند عنصر شناخته شده رفته و با گردآوری برخی افراد مرتجع سعی در تقویت بافت اجتماعی عشایر دارند تا مسیر پیشرفت جامعه مدنی عرب در اقلیم اهواز مسدود شود.
حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ملت های غیر فارس به منظور جلوگیری از زوال: باز هم این مورد را دربیانیه شماره سه ایشان می توانید ببینید. در این مورد همین بس بگویم که اداره کل میراث فرهنگی اقلیم در یک برنامه حساب شده سعی دارد که تمامی آثار تاریخی متعلق به مردم عرب از جمله قصر عبدالحمید در شهر حمیدیه، سرای عجم در مرکز اقلیم و دهها اثر دیگر را از فهرست آثار ملی خارج تا زمینه نابودی آنها را فراهم سازد.
آیا می توان به گفته های یک رئیس جمهوری اعتماد کرد که پیش از انتخابات از جامعه عرب به عنوان قومیت و از منطقه آنان به عنوان یک اقلیم فرهنگی یا اتنیکی سخن بگوید و پس از انتخابات از همان مردم به عنوان عشایر یاد کند؟
آیا این رئیس جمهور خواهان حفظ میراث تاریخی مردم ما (آنگونه که در بیانیه تبلیغاتی ایشان آمده) به منظور جلوگیری از زوال است؟
وضعیت آب کارون: موضوع تصمیم دولت روحانی برای عدم انتقال آب کارون آنقدر شک برانگیز است که حتی ناصر سودانی نماینده احواز در مجلس برای عدم انتقال آب کارون به اصفهان خواستار ضمانت اجرایی از سوی دولت شده است.
وضعیت بغرنج آب و هوا، بهداشت و درمان و دهها مورد دیگر همچون عدم پرداخت مالیات به شهرداری ها از سوی شرکت های بزرگ همچون نفت، فولاد، نیشکر و…. نیز وجود دارد که دولت روحانی تا به حال نتوانسته هیچ تکانی به آنها بدهد.
از دیگر موارد بسیار زیانبار برای منطقه که ضررش همانند طرح توسعه نیشکر پیش بینی می شود همانا طرح جدید واگذاری ۸۰۰ هزار هکتار به کسانی است که معمولا از خارج اقلیم احواز به منطقه وارد می شوند. فعالان عرب معتقدند که این طرح نیز در راستای تغییر بافت جمعیتی مناطق عرب نشین در حال راه اندازی است.
با چنین خوانشی از رفتار تیم روحانی، آیا می توان به دولت او امیدی بست؟
پاسخ نگارنده خیر است. یقین دارم که عملکرد دولت روحانی همراستای دولت های پیشین در جهت پیشبرد “ملت سازی” است و در مقابل شاهد رشد جنبش های رادیکال در مناطق غیر فارس خواهیم بود.
