نگاهی به شرایط زندگی مردم عرب احواز
شیخ خزعل
قسمت اول:
بررسی های تاریخی ازقرون نوزدهم واوایل قرن بیستم میلادی حکایت از آن دارد که زندگی مردم عرب بر کشاورزی استوار بوده و براین اساس شهرها و روستاها در کنار رودخانه های بزرگ نظیر کارون، کرخه، دز، جراحی و زهره ساخته شده اند.
نوع کشاورزی مردم عرب در مناطق مختلف متفاوت بود. از شمال تا مرکز استان وهمچنین درمناطق غرب استان نظیر حمیدیه، خفاجیه(سوسنگرد) ، حویزه و بسیتین(بستان) مردم به کشت محصولاتی نظیر گندم، جو، برنج وصیفی جات شاغل یوده اند.
در مناطق جنوبی نظیر محمره (خرمشهر)،عبادان (آبادان) و فلاحیه (شادگان) زندگی مردم بسته به محصولات نخلستان ها دارد. علاوه برکشاورزی، دامداری، پرورش طیور و ماهیگیری در مناطقی چون هور شاوور، هور فلاحیه و هور العظیم نزد مردم عرب معمول بوده است.
دراوایل قرن بیستم، نوع مسکن مردم عرب درشهرها خانه های گلی بود که اتاق ها درکنار هم وبه گرد حیات ساخته می شدند و درگوشه ای از حیات حوضچه آب و شستشو قرار داشت. درروستاها نیز خانه ها گلی و در برخی حالات نیز حصیری بودند. خانه های حصیری درمناطق نزدیک به تالاب ها بیشتر رواج داشتند.
علاوه بر بنادر محمره وعبادان، مردم عرب به واسطه خرده بازرگانان محلی با شهرهایی چون بصره، عماره و بغداد در عراق، کویت، بحرین و شام( سوریه) داد و ستد داشته اند که این وضعیت تا زمان انقلاب ۱۳۵۷ شمسی برقرار بود.
مذهب بیشتر مردم عرب احواز در سده گذشته شیعه اثنی عشری بوده است و در بخش های جنوبی درشهرهای عبادان و محمره و فلاحیه برخی قبایل عرب سنی مذهب در منطقه ساکن بوده اند.
ساخت پالایشگاه نفت عبادان در سال ۱۹۱۳ در زمان شیخ خزعل صورت گرفت وحضور شرکت های نفتی انگلیسی در این شهر سبب توسعه آن به سبک مدرن شده بود. کارگران عرب در کنار پاکستانی ها و هندی های و برخی خارجی های دیگر در پالایشگاه نفت مشغول به کار بودند. درآن زمان شهر عبادان جمعیتی در حدود ۱۵ هزار نفر داشت.
درزمان حاکمیت شیخ خزعل مدارس ومکتب خانه هایی به زبان عربی درشهرهای احواز، عبادان و محمره تاسیس شده بود که به مدارس خزعلیه و چاسبیه معروف بودند. جهت پیگیری پیشرفت ها و توسعه سریع ایجاد شده در مناطق تحت حاکمیت شیخ خزعل موسوم به امارت عربستان، یکی از نویسندگان عرب آن زمان به نام “عبدالمسیح الانطاکی” با سرمایه شیخ خزعل نشریه ای به نام “العمران” درقاهره منتشر می کرد.
در این دوره “شیخ علی الدرویش” از موسیقی دانان مشهور آن دوران که اهل شهر حلب سوریه بوده با پیشنهاد شیخ خزعل درمحمره یک مدرسه موسیقی تاسیس کرد. این مدرسه تا سال ۱۹۲۵ دراین شهر فعالیت داشت. درباره شیخ علی الدرویش باید گفت که موسیقی دانان معروف جهان عرب چون؛ محمد عبدالوهاب، ریاض السنباطی ،عمر البطش و محمد طیفوری از شاگردان ایشان بوده اند.
در راستای استفاده ازتجربه مصر در زمینه کشاورزی، به دستور شیخ خزعل دهها کشاورز مصری به محمره فراخوانده شدند ومحصولاتی نظیر پنبه دراین منطقه رواج داده شد.
