مخالفت فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تدریس زبانهای مادری، اعتراض برخی از نمایندگان مجلس را به دنبال داشت. کارشناسان می‌پرسند، آیا دولت روحانی اراده‌‌ای برای اجرای اصول قانون اساسی مربوط به زبان مادری را دارد؟
علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش دولت حسن روحانی، روز دوشنبه (۷ بهمن/۲۷ ژانویه) با اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیدار داشت. وی در این دیدار درباره آموزش زبان مادری گفت: «مطابق اصل ۱۵ قانون اساسی، آموزش ادبیات بومی و قومی می‌بایست صورت پذیرد و آقای رئیس‌جمهور هم در نطق‌های انتخاباتی‌شان این قول را دادهاند.»
اظهارات وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی با واکنش تند و منفی اعضای فرهنگستان زبان فارسی روبرو شد. اکثر اعضای فرهنگستان با آموزش زبان مادری به وسیله آموزش و پرورش در استان‌ها مخالفت کردند و آموزش زبان مادری را “توطئه خارجی” دانسته، آن را “وارد شده از خارج” و دسیسه بیگانگان دانستند.
غلامعلی حداد عادل، ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را به عهده دارد
غلامعلی حداد عادل که ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نیز بر عهده دارد، با اشاره به بحث‌های علی یونسی، مشاور حسن روحانی در امور اقوام و اقلیت‌ها درباره آموزش زبانهای مادری در استان‌ها هشدار داد: «مواظب باشیم که مبادا از کیسه سرمایه‌های ملی‌مان همچون زبان فارسی برای پیروزی‌های موقت و بی‌حاصل جناحی خرج کنیم.»
“فرهنگستان قبلا هم اعتراض کرده بود”
صحبت‌های مسئولان فرهنگستان زبان و ادب فارسی سبب اعتراض‌های محافل سیاسی و فرهنگی مناطق قومی کشور شد. گفتنی است که پیش از این استاندار آذربایجان شرقی از تاسیس فرهنگستان زبان ترکی در آذربایجان خبر داده بود.
آگاهان به مسائل اقلیت‌های قومی کشور همچنین از اراده دولت برای اجرای اصول قانون اساسی مربوط به زبان مادری و برخی مقاومت‌ها در مقابل آن خبر داده بودند.
حجت‌الاسلام عظیمی قدیم، یک روحانی آذری مقیم شهر قم که با مسئله آموزش زبان مادری آشناست به دویچه وله می‌گوید: «جناب حداد عادل و اعضای فرهنگستان پیش از این هم نظرشان را به این شکل اعلام کرده بودند. ولی دولت آقای روحانی از آنجا که خود را مدیون قومیت‌ها می‌داند و ایران را متعلق به تمامی ایرانیان و نه به قوم فارس می‌دانند، مورد غضب ایشان قرار گرفته‌اند. این‌ها وارث کسانی هستند که قبل از انقلاب هم می‌گفتند ما نباید زبانهای غیرفارسی را اجازه بدهیم که عرض اندام کنند. اگر دولت به حرف این افراد گوش بدهد باز هم این مشکل در جامعه ما لاینحل باقی خواهد ماند. این افراد که ظاهرا مذهبی هم هستند چگونه می‌توانند افکار شووینیستی را با تفکرات صلح‌طلبی اسلامی که حقوق قومیت‌ها را در قانون اساسی خود پذیرفته است، قبول کنند؟»
حجت‌الاسلام قدیم به غلامعلی حداد عادل پیشنهاد می‌کند که درباره موضوع آموزش زبانهای مادری در کشور مناظره تلویزیونی انجام دهد.
وی در ادامه اضافه می‌کند: «طیف عظیمی از روحانیون حداد عادل را به خاطر وجهه به ظاهر مذهبی و به شدت انقلابی نمی‌توانند طرد کنند و بعضی از اشکالات ایشان را نادیده می‌گیرند. مسئله دیگر هم این است که احتمال دارد ایشان مردم و روحانیون را بترسانند که اگر قومیت‌ها به حقشان برسند بوی توطئه تجزیه می‌آید و بعضی‌ها هم به آن باور دارند. اما اگر ملتی به حق خودش برسد به فکر تجزیه نخواهد بود و نگرانی توطئه زمانی پیش می‌آید که قومیت‌ها به حقوقشان نرسند.»
این روحانی مقیم شهر قم تاکید می‌کند: «وزیر آموزش و پرورش، علی یونسی و روحانی باید در مقابل مخالفین آموزش زبان مادری در کشور ایستادگی کنند».
اعتراض نمایندگان کرد در مجلس به فرهنگستان
نمایندگان مناطق کردنشین کشور در مجلس شورای اسلامی نیز با مواضع اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی مخالفت کردند. سید احسن علوی نماینده شهرهای سنندج، دیواندره و کامیاران با نوشتن نامه‌ای اعلام کرد که “طرح موضوع آموزش به زبان مادری از جانب دولت، ابتدایی‌ترین حقوق اقوام” است. این نماینده کرد در مجلس موضع گرفتن فرهنگستان را “بدون مطالعه” و برخلاف “فضای سیاسی” کشور دانسته است.
رسول خضری، نماینده شهرهای پیرانشهر و سردشت هم اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی را به زیر سوال بردن مشروعیت قانون اساسی متهم کرده و می‌گوید “نباید اجازه بدهیم که عده‌ای با کارشکنی و تعصب بر روی خطوط مصور دشمن حرکت کنند”. امید کریمیان نماینده شهرهای مریوان و سروآباد هم از موضع‌گیری فرهنگستان انتقاد کرده و خواستار اجرای “اصول مغفول‌مانده قانون اساسی” شده است.
نگاه سیاسی و امنیتی فرهنگستان به زبانهای مادری
عبدالله سهرابی، نماینده کرد در دور ششم مجلس و سردبیر هفته‌نامه‌ی توقیف شده “روژهه‌لات” به دویچه وله می‌گوید: «فرهنگستان زبان و ادب فارسی هنوز هم مسئله اقوام را یک مسئله سیاسی- امینتی می‌بیند، تا جائی که یکی از اعضای فرهنگستان صریحا گفته است که بوی توطئه می‌آید.»
وی تاکید می‌کند: «اعضای فرهنگستان نگران زبان فارسی نیستند چون ریشه زبان کردی و فارسی یکی است. کسی هم در ایران منکر آموزش زبان فارسی نیست. در کنار فارسی هر شهروند ایرانی حق دارد زبان مادری خود را هم آموزش ببیند.»
“روحانی باید در مقابل مخالفان ایستادگی کند”
سهرابی در ادامه توضیح می‌دهد که فرهنگستان زبان و ادب فارسی مجموعا متکی به اصول‌گرایان و جناح‌های قدرت هستند که در ظرف سال‌های گذشته مانع اصلاحات در کشور شدند. وی در این رابطه تاکید می‌کند: «اما به نظر من بستگی به آقای روحانی و دولت ایشان دارد که تا چه حد جسارت و شهامت دفاع از حقوق مردم و قانون اساسی را داشته باشند و چقدر از رای مردم دفاع کنند.»
علی اصغر فانی: دولت حسن روحانی با تدریس زبانهای قومی در مدارس مخالفتی ندارد
این نماینده کرد می‌گوید: «به نظر من توقع این بود که نمانیدگان آذری‌ها، عرب‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها در مجلس فعال‌تر عمل کنند. ولی متاسفانه به آن شکلی که انتظار می‌رفت مخالفتی نشد. ما از آقای یونسی به عنوان دستیار رئیس جمهور در امور اقلیت‌های قومی و دینی هم انتظار داریم که واکنش نشان دهند و بر اساس مسئولیتی که دارند نباید بی‌تفاوت باشند.»
“حداد عادل به وعده‌های خود عمل نکرد”
لطیف ایزدی روزنامه‌نگار و مدیر مسئول و سردبیر تارنمای “اولکامیز” در استان گلستان هم در واکنش به اظهارات مسئولین فرهنگستان زبان و ادب فارسی به دویچه وله می‌گوید: «استدلال نخبگان ترکمن این است که فرهنگستان راه اشتباهی می‌رود و به صورت سیاسی به این مسئله فرهنگی نگاه می‌کند. در مدارس کشور زبانهای انگلیسی و عربی تدریس می‌شود و چه اشکالی دارد که زبانهای دیگر هم تدریس شود؟»
ایزدی تاکید می‌کند: «تدریس زبان اقوام در ایران یک فرصت است و اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی به منفعت نظام و کشور است و مشارکت قومیت‌ها را افزایش خواهد داد.»
این روزنامه‌نگار همچنین انتقاد می‌کند: «سیاستی که آقای حداد عادل اتخاذ کرده به نظرم تناقض‌گویی عملکرد ایشان را نشان می‌دهد. موقعی که ایشان کاندیدا شدند لباس و کلاه ترکمنی پوشیدند و بر حفظ آداب و فرهنگ ترکمن تاکید کردند و امروز بر خلاف آن صحبت می‌کند. ایشان باید پاسخگوی این تناقض گویی شود.»
مدیر مسئول و سردبیر تارنمای محلی اولکامیز هم مثل حجت‌الاسلام قدیم و عبدالله سهرابی نماینده سابق مجلس از دولت یازدهم و آقای روحانی در خواست می‌کند که در مقابل مخالفین آموزش زبان مادری در مدارس کشور مقاوت نشان دهند و وعده‌هایی که به قومیت‌ها برای اجرای اصول قانون اساسی کشور دادهاند را عمل کنند.
