سازمان رودخانه های بین المللی سدهای بزرگ راعامل زلزله های احواز می داند

سدهایی که بلای جان مردم شده اند

در حدود نه ماه قبل پادماز با انتشار گزارش آتی درباره خطر سدهای عدید ساخته شده در شمال و شمال شرق اقلیم احواز هشدار داده بود. این گزارش را بدلیل اهمیت آن، دوباره منتشر می کنیم.

پادماز: همزمان باآبگیری سدهای بزرگ درشمال اقلیم احواز وذخیره شدن میلیاردها مترمکعب آب رودخانه های این اقلیم دردریاچه سدها، دهها زلزله اقلیم احواز را لرزانده اند. این امر درحالی صورت می گیرد که پیشتر سازمان رودهای بین المللی اعلام کرده بود که پس ازدومرحله آبگیری سریع سدکارون ۳ درسال ۲۰۰۵- ۲۰۰۶، سه زلزله با قدرت ۴، ۴ ویکدهم و۴ وسه دهم ریشتر اقلیم احواز را لرزانده است.

در سال گذشته ۳۳ مورد زلزله در اقلیم احواز به وقوع پیوست که ۲۰ مورد از این زلزله ها در ماه های بهمن و اسفند روی داد واین یعنی بطور میانگین هر سه روز این اقلیم شاهد یک زلزله بوده است .

بنا به اظهارات یک منبع آگاه در ستاد حوادث غیرمترقبه “قدرت زمین لرزه از ۲ تا ۵ و۲ دهم ریشتر متفاوت بود و شهرستـان صالحیه در یک روز هفت بار شاهد زمین لرزه بوده است “.

این منبع مطلع، سدسازی بی رویه در اقلیم احواز را یکی از علل بروز زلزله های غیرمعمول عنوان کرد و گفته ا ست؛ هرچند مسئولان از بیان موضوع خودداری می کنند اما وقوع این همه زمین لرزه به علت آبگیری سدها در ۶ ماه دوم سال در این استان است . ذخیره میلیاردها متر مکعب آب در مخازن ســدها ، فشار بیشتری به گسل های اطراف وارد می کند و با آزاد شدن انرژی زمین، زلزله هایی به وقوع می پیوندد .

اقلیم احواز دارای بزرگترین سدهای کشور از جمله سد بزرگ کرخه ،دز ، کارون ،مارون و گتوند است. یک استاد دانشگاه هم با تاییـد تاثیـر سـدها در وقوع زلزله به آخرین نیوز گفته است: وقوع زمین لرزه های طولانی مدت همانند ۲ ماه اخیر خطرناک و این گونه زمین لرزه های القایی که ناشی از ساخت سد است ممکن است با قدرت های بیشتر هم روی دهد چرا که مدت بروز آن طولانـی شــده است. براثر آبگیـری یا تغییرات ناگهانـی سطح آب دریاچه ‌های پشت سدها ، تزریق آب یا سیال های دیگر به داخل زمین و یا استخراج آنها ، مخصوصاً در جاهایی که گسل های فعال وجود دارد زمین‌لرزه‌هایی ایجاد می‌شود.

سازمان رودخانه های بین المللی درزمینه پدیده زلزله های ناشی از تغییرات سطح آب سدها که به “لرزه خیزی القایی مخازن سدها” (Reservoir-Induced Seismicity, RIS) معروف است؛ عواملی نظیر ارتفاع سد وحجم آب ذخیره شده دردریاچه آن رادرایجاد زلزله تعیین کننده می داند. همچنین این سازمان وقوع “لرزه خیزی القایی مخازن سدها” راهمزمان با آبگیری مخازن سدها دانسته که پس ازبالا رفتن آب دردریاچه سدها ازارتفاعی خاص به وقوع می پیوندد. این سازمان کشورهایی نظیر چین، ایران وترکیه وشیلی به دلیل داشتن سدهای بزرگ را نمونه ای از کشورهایی معرفی کرده است که سالانه شاهد وقوع دهها زلزله القایی هستند.

سازمان رودخانه های بین المللی وارد کردن وزن اضافه ناشی ازبارگذاری ارتفاع آب پشت سدها، افزایش فشار آّب نفوذی درسطح شکستگی های زمین، کاهش اصطکاک سطح گسلها به خاطر نقش نرم کنندگی آب را سه تاثیر مهم سدها درافزایش تنش های طبیعی لایه های زمین ووقوع زلزله ها معرفی می کند.

درهمین راستا براساس پژوهشی که پژوهشگاه بین المللی زلزه شناسی ومهندسی زلزله که درچهارمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران ارائه شده بود پس ازاتمام آبگیری سد مسجدسلیمان در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۰۲ میزان زلزله ها درمنطقه مخزن سد افزایش یافته است. این زلزله ها با متوسط ۳٫۹ درمقیاس ریشتر رخ داده اند. همچنین بزرگترین لرزه القایی درایران باقدرت ۵و ۶ دهم ریشتر درتاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۲ درمنطقه اطراف سد مسجد سلیمان به وقوع پیوسته است(۱).

بزرگترین زلزله القایی باقدرت ۷و۹ دهم ریشتر در دوازدهم ماه مه سال ۲۰۰۸ میلادی درایالت سیچوان چین به وقوع پیوست. به اعتقاد دانشمندان چینی وآمریکایی زلزله سیچوان تحت تاثیر سد زیپینگ پو رخ داده است. این زلزله حدود ۸۰ هزار شهروند چینی را به کشتن داد وبه ۲۳۸۰ سد خسارت وارد کرد.

۱-      محمدرضا ابراهیمی ومحمد تاتار- لرزه خیزی القایی درمخزن سد مسجد سلیمان، اردیبهشت ۱۳۸۹ شمسی