در این نوشته سعی شده است تا نظر و نگاه گروهی از سیاستمداران و مردم عرب (و نه نظر نویسنده) در مورد وضعیت اقلیم کردستان عراق ارائه شود.
اقلیم کردستان شامل سه استان سلیمانیه، اربیل و دهوک در شمال عراق است. این منطقه که پس از همه پرسی قانون اساسی جدید عراق در سال ۲۰۰۵ به طور رسمی و قانونی به شکل ایالتی در عراق فدرال درآمد، دارای پارلمان، هیات دولت و نخست وزیر، رئیس اقلیم و همچنین پرچم و سرود ملی خاص خود است. (همچنین هیات وزیران، قانون اساسی اقلیم را به تصویب رسانده ولی به دلیل اختلافات بر سربرخی از مواد این قانون به خصوص مواد مرتبط با شکل سیستم حکومتی و اختیارات رئیس اقلیم، این قانون هنوز به همه پرسی گذاشته نشده است).
بسیاری از اعراب عراق بر این باورند که اقلیم کردستان عراق سیاست “آنچه دارم برای خودم و آنچه داری برای ما” را در پیش گرفته است.
بدین معنا که مردم عرب در مورد سرنوشت و وضعیت اقلیم کردستان توانایی اعمال هیچگونه نظری را ندارند و ثروت های این منطقه نیز منحصرا در دست مردم کرد است. اما کردها از طریق حضور خود در پارلمان و دولت عراق با تمام قوا سعی در تاثیر گذاری بر صحنه سیاسی- اقتصادی در مناطق دیگرعراق (خارج از اقلیم کردستان) دارند.
کردها علاوه بر پست های محلی که در بالا ذکر شد در حکومت مرکزی و پارلمان عراق نیز حضور فعال دارند. در حال حاضر پست های ریاست جمهوری و وزارت خارجه عراق در اختیار کردهاست. همچنین چند وزیر کرد دیگر در کابینه دولت مرکزی عراق حضور دارند. در پارلمان عراق نیز ۵۷ کرسی در اختیار کردهاست که یکی ازآن ها معاون رئیس پارلمان است.
بسیاری از اعراب عراق بر این باورند که حضور کردها در حکومت مرکزی و پارلمان عراق نه برای کمک به ساخت کشوری بر مبنای حکومتی فدرال است که برای آماده سازی فضا برای اعلام استقلال کردستان است. از این رو اختلافات عمیق سنی-شیعه بهترین فرصت برای کردها جهت تضعیف کشور است.
بسیاری از مردم کرد در عراق نیز خود را به هیچ عنوان عراقی نمیدانند و حتی از نام عراق ابراز انزجار میکنند.
در کردستان عراق نمادهای بسیار معدودی ا کشورز عراق قابل رویت است. اکثر مردم (به خصوص نسل جوان) به زبان عربی تکلم نمیکنند. به جز در مراکز دولتی معدودی چون ساختمان نخست وزیری و پارلمان کردستان و برخی از اداره جات دولتی که پرچم عراق در کنار پرچم کردستان برافراشته شده، کمتر نشانی از پرچم عراق دیده میشود.
پول رایج در این منطقه که دینار عراقی است از معدود نشانه های دولت مرکزی است. البته در معاملات بالاتر از چند صد دلار مردم ترجیح میدهند که از دلار آمریکا استفاده کنند.
یکی دیگر از معدود نشانه های عراق در اقلیم کردستان پلاک خودروهاست که نام عراق بر آنها حک شده. اگر چه برخی از شهروندان کرد تصویر پرچم کردستان را بر روی نام عراق چسبانده اند تا حتی در خودروها نشانی از عراق نباشد. مخدوش کردن پلاک ماشین اگر چه غیر قانونی است ولی نیروهای امنینی کردستان به راحتی از آن چشم پوشی می کنند تا همبستگی خود را با صاحبان این خودروها نشان دهند.
در اقلیم کردستان عراق، نیروهای امنیتی-اطلاعاتی (آسایش، پیشمرگه و پاراستن) به شکل کامل در کنترل احزاب کرد است.
نیروهای ارتش و پلیس عراق حتی مرزهای اقلیم کردستان با کشورهای همسایه را کنترل نمی کنند. مرزهای زمینی و هوایی و گمرکات اقلیم کردستان عراق از کنترل دولت مرکزی خارج است و توسط دولت اقلیم کردستان کنترل می شود.
دولت اقلیم کردستان عراق بارها متهم شده است که اقدام به خرید سلاح سنگین از کشورهای مختلف از جمله اسرائیل و وارد کردن آنها از طریق مرزهای تحت کنترل خود کرده است. خرید سلاح به خصوص سلاح سنگین را سیاستمداران عرب زیر پا گذاشتن قانون اساسی عراق می دانند.
در حال حاضر حکومت اقلیم کردستان عراق به صورت یک جانبه و بدون هماهنگی با دولت مرکزی عراق اقدام به صادرات نفت به ترکیه توسط کامیون های نفت کش می کند. اگر چه دولت اقلیم کردستان علت خروج نفت از اقلیم را نه برای صادرات که جهت تبادل آن با سوخت اعلام میکند و دلیل آن را عدم پایبندی دولت مرکزی به رساندن سوخت کافی به این منطقه می داند، عرب های عراق آن را قبول ندارند به خصوص با توجه به اینکه اخیرا اقلیم کردستان قراردادی را با استان سنی نشین نینوی جهت فروش سوخت به امضا رسانده است. اقدامی که از نظر دولت مرکزی نشانه ای از وفور سوخت در کردستان و همچنین دلیلی بر عزم اقلیم کردستان در تضعیف دولت مرکزی در بغداد قلمداد می شود.
از سوی دیگر ساخت لوله انتقال نفت که قرار است در آینده نفت اقلیم کردستان را مستقیما و بدون نیاز به عبور از مناطق تحت نفوذ بغداد به ترکیه صادر کند، در جریان است و همچنین مذاکراتی بین دولت اقلیم کردستان و ترکیه جهت تسهیل صادرات نفت صورت گرفته و تاکنون دولت ترکیه پیام های مثبتی در این مورد به کردستان عراق داده است. مسئل ای که نارضایتی شدید دولت مرکزی را به همراه داشته است.
همه اینها در حالی است اقلیم کردستان برای سالهای متمادی ۱۷ درصد از بودجه کشور عراق را به خود اختصاص داده است.
مسئله رفت و آمد و اقامت در مناطق اقلیم کردستان نیز از دیگر مشکلات مردم عرب عراقی است. طبق قانون اساسی عراق شهروندان این کشور آزادند تا در هر کجای عراق که خواستند سکنی کنند. بر همین اساس شهروندان کرد به هر منطقه عراق بدون محدودیت سفر میکنند و زندگی.
داستان برای شهروندان عرب اما به گونه ای دیگر است. در مرزهای ورودی به اقلیم کردستان، شهروندان عرب مجبور به اخذ مجوز ورود به این منطقه هستند. پس از بررسی مدارک شناسی آنها و گرفتن عکس از این افراد برای آنها برگه ورود موقت که معمولا از یک دو هفته اعتبار دارد، صادر میشود.
در صورتی که این افراد تمایل به اقامت طولانی تر در اقلیم کردستان عراق را داشته باشند باید به همراه یک کفیل (شخصی که کرد و از اهالی اقلیم کردستان باشد) به اداره اقامت مراجعه کند و درخواست اقامت کند.
اگر چه دولت اقلیم کردستان علت این اقدامات را جلوگیری از سرایت خشونت ها از مناطق عرب نشین به مناطق آرام کرد نشین اعلام میکند، بسیاری از عرب ها آن را ضدیت با آن ها میدانند به خصوص اینکه سال گذشته دولت اقلیم با صدور قانونی، خرید زمین را توسط عرب های عراق ممنوع اعلام کرد.
عرب ها می گویند نمیتوانند هیچ گونه ارتباطی بین مسائل امنیتی و ممنوعیت خرید زمین در اقلیم کردستان عراق که به باور آنها بخشی از خاک وطنشان است پیدا کنند. این در حالیست که کردها آزادانه و بدون هیچ مانعی میتوانند در هر جای کشور زمین خریداری کنند.
بسیاری از سیاستمداران عرب و همچنین مردم عرب عراق وضعیت کنونی در اقلیم کردستان عراق را غیر عادلانه میدانند و خواستار تغییر سیاست های اقلیم کردستان عراق در زمینه ارتباط خود با مرکز و مردم عرب عراق اند.
